Örnek Sorular:
1) Bilim, Bilgi ve Kaynaklar
- Birincil ve ikincil kaynakları tanımlayın; her birine ikişer örnek verin.
- Popüler bilim yazısı ile hakemli makale arasındaki üç temel farkı yazın.
- “Güvenilirlik, geçerlik, yansızlık” kavramlarını tanımlayın ve aralarındaki ilişkiyi açıklayın.
- “Özgün değer (originality)” ve “katkı (contribution)” arasındaki farkı örnekle açıklayın.
- Bir çalışmanın “yeniden üretilebilir” olmasını sağlayan üç uygulama yazın.
- “Gri literatür”ü tanımlayın ve araştırmada neden değerlidir, iki gerekçe verin.
- Ön baskı (preprint) kullanmanın iki avantajı ve iki riski nedir?
- Kaynak güvenilirliğini hızlıca değerlendirmek için kullanacağınız beş maddelik bir kontrol listesi oluşturun.
- Atıf sayısına aşırı odaklanmanın doğurabileceği iki metodolojik sakıncayı açıklayın.
- “Önyargı (bias)”ın makale bölümlerinde hangi noktalarda ortaya çıkabileceğine iki örnek verin.
- Bilimsel bir metinde kullanılan görsel/tablonun etik kullanım ilkelerini özetleyin.
- “Veri paylaşımı ve lisanslama (CC BY vb.)”nın akademik ekosisteme etkisini tartışın.
2) Bilimsel Araştırma Süreci
- Araştırma sürecinin ana adımlarını sırayla yazın ve her adımın amacını birer cümleyle belirtin.
- “Araştırma problemi” ile “araştırma sorusu”nu iki ölçüte göre ayırın ve örnek verin.
- Bir kavramı operasyonelleştirme (operationalization) sürecini seçtiğiniz bir örnek üzerinde gösterin.
- İç geçerlik ve dış geçerliği ayrı ayrı tehdit eden ikişer durumu yazın.
- “Etki büyüklüğü”nü tanımlayın; raporlanmamasının iki sonucunu tartışın.
- Ön kayıt (preregistration) ve protokol yayımı neden metodolojik şeffaflığı artırır?
- “Confounder” nedir? Aynı veri setinde confounder etkisini azaltmak için iki yöntem önerin.
- Pilot çalışmanın amaçlarını ve ana çalışmaya sağladığı iki kazanımı açıklayın.
- Araştırma sorusuyla yöntem uyumsuzluğuna gerçekçi bir örnek verip düzeltin.
- Güç analizi (power analysis) yapmadan yürütülen bir çalışmada karşılaşılabilecek iki riski yazın.
- Etik kurul onayının kapsamını ve araştırmacının sorumluluklarını özetleyin.
- Raporlama kılavuzlarının (ör. CONSORT/PRISMA) iki somut faydasını açıklayın.
3) Literatür Taraması, Stratejiler ve Yapay Zekâ
- “İleri atıf (references) ve geri atıf (cited-by)” taramasını adım adım açıklayın.
- Anahtar kelime geliştirmede sinonimler, konu başlıkları (subject headings) ve denetimli sözlüklerin rolünü örnekleyin.
- Boolean operatörlerini (AND, OR, NOT) kullanarak bir konu için üç farklı arama stratejisi yazın.
- Filtreleri (yıl, dil, yayın türü) sistemli uygulamak için bir akış şeması/kurallar listesi yazın.
- Bir alanda “temel çalışmalar”ı bulmak için kullanacağınız üç ipucu verin.
- Gri literatür taramasını hangi platformlarla ve nasıl yapacağınızı özetleyin.
- Literatür boşluğu (gap) tespiti için uyguladığınız iki yöntem yazın.
- Çok sayıda PDF için yapay zekâ destekli özetleme ve ön-eleme iş akışınızı tasarlayın.
- Otomatik atıf grafiği/benzerlik kümeleri kullanmanın iki faydasını ve bir sınırlılığını tartışın.
- Anahtar kelime tuzakları (dar/çok geniş/ambigü) ve bunu önlemek için üç teknik yazın.
- Arama günlüğü (search log) tutmanın önemi ve içermesi gereken beş alanı belirtin.
- Sistematik tarama ile anlatı (narrative) derleme arasındaki üç farkı yazın.
4) Evren–Örneklem ve Örnekleme Yöntemleri
- Evren (population) ve örneklem (sample) kavramlarını tanımlayın; μ ve X̄’nin anlamlarını yazın.
- Olasılıklı örnekleme türlerinden üçünü seçip her biri için kısa tanım ve uygun bir kullanım durumu yazın.
- Olasılıksız örnekleme türlerinden üçünü seçip her biri için potansiyel yanlılık riskini belirtin.
- Örneklem büyüklüğü belirlemede dikkate almanız gereken dört parametreyi yazın.
- Tabakalı (katmanlı) örnekleme tasarımını bir senaryo üzerinde sayı vererek anlatın.
- Küme örnekleme ile sistematik örnekleme arasındaki farkları ve takasları (trade-off) yazın.
- Örnekleme çerçevesi (sampling frame) nedir? İki tipik hata kaynağı verin.
- Yanıtlamama (nonresponse) yanlılığını azaltmak için üç yöntem önerin.
- Ağırlıklandırma (weighting) mantığını basit bir sayısal örnekle açıklayın.
- Ölçüm hatası ile örnekleme hatasının ayrımını örneklerle yapın.
- Alan çalışmasında kartopu örneklemesinin ne zaman yararlı, ne zaman sakıncalı olabileceğini tartışın.
- Çok aşamalı örnekleme (multi-stage) için adım adım bir taslak plan yazın.
5) Veri Toplama: Anket ve Soru Tipleri
- Kapalı uçlu, açık uçlu, derecelendirme ve bilgi ölçme soru tiplerini tanımlayın ve her birine bir örnek yazın.
- Likert ölçekli bir madde yazın ve bu madde için ters kodlanmış (reverse-coded) karşılığını oluşturun.
- Anket tasarımında “tek kavram/tek soru” ilkesini ihlal eden bir örnek madde üretip düzeltin.
- Soru sıralamasının (order effects) yanıtları nasıl etkileyebileceğini bir senarayla açıklayın.
- Sosyal beğenirlik yanlılığını azaltmak için üç formülasyon tekniği yazın.
- Ön test (cognitive interview) planı hazırlayın: amaç, örnek büyüklüğü, değerlendirme ölçütleri.
- Ölçek güvenirliğini (örn. iç tutarlılık) sınamak için izleyeceğiniz adımları ve raporlanacak göstergeleri yazın.
- Doğru/yanlış ve çoktan seçmeli yerine kısa yanıt soruları kullanmanın iki avantajı ve iki dezavantajını tartışın.
- Demografik bölümde gizlilik ve etik açısından dikkat edilmesi gereken üç noktayı yazın.
- Çevrim içi anketlerde cihaz/ekran etkisini (mobile-first) azaltmak için dört öneri geliştirin.
- Zorunlu alanların kullanımı ile anket terk oranı arasındaki ilişkiyi tasarım önerileriyle tartışın.
- Uzun anketlerde yanıt kalitesini korumak için uygulayacağınız üç pratik yöntem yazın.
